Travel Sri Lanka: 2016

Wednesday, July 6, 2016

ඓතිහාසික බොල්තුඹේ සමන් දේවාලය Bolthumbe saman deevalaya-Balangoda

බලන්ගොඩ හැටන් ප්‍රධාන මාර්ගයේ බලංගොඩ සිට කි.මී. 14 ක් පමණ ගිය විට ඓතිහාසික බොල්තුඹේ සමන් දේවාලයට පිවිසීමට පුළුවන.දෙතනගල කදු වැටිය පාමුල දර්ශනීය වෙල් යායක් ඉස්මත්තේ ඇති කුඩා කදුගැටයක් මත පිහිටි බොල්තුඹේ සමන්දේවාලය පෞඩත්වයෙන් මෙන්ම පූජනීයත්වයෙන් ගරැ බුහුමන් ලබාගන්නා ස්ථානයකි.ශ්‍රීපාද පද්මය පිහිටි සමනොල කඳු මුදුන කේන්ද්ර කොට ගනිමින් ප්‍රධාන සමන් දේවාල සතරක් වේ. එනම්,
1. රත්නපුර මහ සමන් දේවාලය
2. බොල්තුඹේ සමන් දේවාලය
3. මහියංගනයේ සමන් දේවාලය
4. දැරණියගල සමන් දේවාලය

මෙහිදී මෙම සමන් දේවාල සතර අතුරින් විශේෂ අවධානයට පාත්‍ර වන්නේ බොල්තුඩේ සමන් දේවාලය වේ.තවත් සුවිශේෂ කාරනාවක් වන්නේ ලංකාවේ ප්රධාණ ගංගා සතරට සම්බන්ද වනසේ ඉදිකොට ඇති සමන්දේවාල අතරින් වලවේ ගංගාව අසබඩ ඉදිකොට ඇති සමන් දේවාලය බොල්තුඹේ සමන්දේවාලයයි.
දැනට වාර්තාගත තොරතුරු වලට අනුව මෙම දේවාලය 16 වන සියවසේ සීතාවක රාජසිංහ රජු විසින් කරවන ලද්දකි. එනම් සබරගමු මහ සමන් දේවාලයට යම් සතුරු ආක්රමණයක් සිදු වුව හොත් එහි ඇති වටිනා දෑ ආරක්ෂා සහිතව තැබීමට මෙම දේවාලය සීතාවක රාජසිංහ රජු කරවූ බවට පිළිගැනේ.ඒ බව පහත මූලාශ්‍ර මගින් පෙනේ.
” රාජසිංහයන්ගේ අභාවයෙන් පසු සපරගමුව ආක්රමණය කළ පෘතුගීසිහු සපරගමු සමන් වෙහෙර සහිත දේවාලය සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ කර 1618 ඒ මත ඔවුන්ගේ බලකොටුව තනා ගත්හ. එම විනාශයට කලින් රාජසිංහයන් යොදා තිබෙන වැඩපිළිවෙළ අනුව එහි තිබූ වටිනා හැම දෙයක්ම ගෙන ගොස් බොල්තුඹේ දේවාලයේ තැන්පත් කළහ”. (සපරගමු දර්ශනය / පි 255 - 256)

චෛත්‍යය හා විහාර ගෙය

දික් ගෙය

වැඩසිටින මාළිගාව එයට සම්බන්ධ වෙන දික් ගෙය

එදා රාම රාවණා යුද්ධය පැවතියේද මෙම භූමිය කේන්ද්ර කොට ගෙන යැයි පැවසෙන ජනශ්රැතික සාධක අපමනය. රාවන රජු ලක්ෂ්මනයන් මෙම භූමියේදී පරාජය කළ හෙයින් රාවණයින්ගේ ජය භූමිය ලෙසින් ද මෙම ප්රදේශය හඳුන්වනු ලබයි. හීයකින් විද රාවණ රජු නැසීම පිණිස රාම කුමරුන් වවිසින් දුනු දිය මැනීම පිණිස වීරිය යොදන ලද්දේ මෙම දේවාලය අසල ඇති දෙතනගල පර්වතයට දෙදන සිරකර ගනිමින් බැව් පැරණි ගම්වැසියන්ගේ මතයයි. රාවණා කපොල්ල, සිතාලෙන, සිතා ගල, රාවන කන්ද, වලේගොඩ, කුමරි කොටුව, වැනි ස්ථාන මෙම දේවාල ආසන්නයේ පවතී.මේ දේවාල මන්දිරය තුළ රාවණා රථය නමින් සුවිශේෂි වස්තුවක් ඇතැයි පැවසේ. එය රාවණා රජු පරිහරණය කළ දඬු මොනර යන්ත්රයේ ආකෘතියක් බැව් ප්රදේශයේ ජීවත් වන විද්වතුන්ගේ මතය වී ඇත. මෙය ලෝහයෙන් තනා ඇති අතර රෝද නොමැති එය ගුවන් යානයක ස්වරූපය ගත්තක් බවටද සැලකේ. එසේම රාවණ රජිදුන්ගේ රාවණ කොඩියද මෙම දේව මන්දිරය තුළ පැවති බවද සඳහන් වේ..
රාමා රාවණා ගැටුමේදී රාම කුමරයා එවපු ඊතල පහරකින් රාවණා රජු මියගිය බවත් ඊතල පාර නිසා රාවණා රජුගේ හිස වලවේ ගඟ ආසන්නයේ තියෙන ඕලු ගංතොට ප්රදේශයේ වැටුණු බවත්, කවන්ධය බොල්තුඹේ දේවාලය පිහිටා ඇති තියෙන බිමට වැටුණු බවත්ය.
ඒ ප්රදේශයේ මිනිසුන් හිස නැති රාවණා රජතුමාගේ කඳ කොටස විශාල පස් ගොඩක් දමා වැසූ බවත් ඒ නිසා බහලතුඹ නමින් ව්යවහාර වී පසුව බොල්තුඹේ ලෙස හඳුන්වා ඇත.

වර්තමානයේ මෙම දේවාල භූමිය තුළ දර්ශනීය බෝධීන් වහන්සේ නමක් බුදුමැදුරක් මෙන්ම චෛත්‍යයක්ද බෞද්ධයන්ගේ වන්දනාමානය සඳහා පවතී. අසල විහාරස්ථානයේ විහාරාධිපතින් වහන්සේ පැවසූ ආකාරයට මෙම චෛත්‍ය ඉදිකර ඇත්තේ වළගම්බා රජ දවස ඉදිකළ කුඩා චෛත්‍යයක් මැදි කොටය. නමුත් මෙම දේවාල භූමියේ ඉතිහාසය වළගම්බා යුගයට ඈත යුගයකට ගමන් කරයි. ඒ වකවානුවේද මෙහි දේවාලයක් පැවති බවට ජනශ්‍රැතිය සාධක හමුවේ.

දේවාල භූමිය අවට දර්ශන

රන් වැට සහිත බෝධිය

දේවාල භූමිය අවට දර්ශන

දික් ගෙයි ඇති කැටයම් සහිත ලී කඳන්

පත්තිනි දෙවොල

පියගැට පෙළ සහ දඩුහැල

ලී කැටයම් සහිත උලුවස්ස

ගබඩාව

සඳකඩ පහණ

රාවණා දෙවොල

Thursday, February 25, 2016

Nilawara well (නිලාවර ලිඳ)

නාම පුවරුව

උතුරු පළාතේ යාපනය - පේදුරුතුඩුව මාර්ගය ආසන්නයේ යාපනය නගරයේ සිට කි.මී 15ක් පමණ දුරින් පිහිටා ඇති නිලාවර ළිඳ හෙවත් නාවකන්නි ළිඳ සංචාරකයින් විසින් හදුන්වනු ලබන්නෙ පතුල නොපෙනෙන ලිඳ යනුවෙනි.මෙය වසර සිය ගනනක සිට ප්‍රදේශයේ ජල අවශ්‍යතාවය සපුරා ගැනීමට භාවිතා කරන ඉතා පිරිසිදු ජලය ඇති ළිඳකි. එම ළිඳ වට කර ළිං බැම්මක් ඉදිකොට ඇත. එක් පැත්තකින් ළිඳට බැසීමට පඩි පෙළක් වෙයි.

අතීතයේ සිට මෙය ළිදක් ලෙස භාවිතා කළද ඇත්තවශයෙන්ම මෙය ස්භාවිකව නිර්මාණය වූ මීටර් 15ක් පමණ පළලින් යුක්ත වූ හුණුගල් ආවාටයකි.මෙහි ඇති පෞරාණික බව නිසාම ළිඳ අවට ප්‍රදේශය පුරවිද්‍යා රක්ශිතයක් ලෙස නම් කොට ඇත. ජනප්‍රවාද තොරතුරු අනුව නිල් දිය පිරුණු පිරිසිදු ජලය ඇති එම ළිඳෙහි ඉතිහාසය ක්‍රි. පූ. යුගයේ ඉතිහාසගතව දිව යයි.

ළිඳ වට කර ළිං බැම්ම

රාම-රාවණා යුද්ධය අතරවාරයේ රාම කුමරුන් සීතා කුමාරියත් යාපනය නිලාවරි ගම පිිහිටි ප්‍රදේශයේද නතර වී සිට ඇත. එහි දී සීතා දේවියට දිය පිපාසයක් ඇතිවිය. රාම කුමරු දිය ලබා ගැනීම සඳහා තම අත තිබූ ත්‍රිශූලය බිම ඇන ඇත. එහිදී හෑරුනු ළිඳ අද නාවක්කන්නි ළිඳල ලෙසට ඇතමෙක් විශ්වාස කරති.

එමෙන්ම බුදුන් වහන්සේ නාගදීපයට වැඩම කිරීමෙන් පසුව මෙම ස්ථානයේද මඳක් විවේක ගත් බවට විශ්වාසයක් පවතී, බුදුන් වහන්සේට පැන් සැකසීම පිණිස බුද්ධානුභාවයෙන් මෙම ළිඳ කනිනු ලැබූ බව ද ජනප්‍රවාද පවසයි. කෙසේ වෙතත් මෙම ස්ථානය අවට බෞද්ධ විහාරයක නෂ්ඨාවශේෂ තවමත් දක්නට ඇත. එහි තිබූ බුදු පිළිමය යාපන කෞතුකාගාරයේ තැන්පත් කොට ඇත.

තවද, නිලාවර ළිඳට ජලය ගලා එන්නේ මහ පොළොව යටින් ගලන ගංගාවකිනි. කි. මී. 300 ක පමණ දුරකින් පිහිටි මාතලේ සුදු ගඟේ ජලයත් මෙම ළිඳෙහි ජලයත් එක සමාන බව ද කියෑවේ. එම නිසා විශ්වාස කෙරෙන්නේ සුදු ගඟේ ජලය මෙම අරුම පුදුම ළිඳට උල්පත වී ඇති බවකි.

අතීතයේ සිට මෙම ලිඳෙහි පතුල සොයා යෑමට කිහිප වරක්ම උත්සහ ගෙන තිබූ නමුත් එකල කිමිදුම් තාක්ෂණය ලිඳේ අඩි 280 සීමාව පසුකිරීමට ප්‍රමාණවත් නොවීය. නමුත් මෑත කාලීනව හිරිගල් ගුහා සහ දෝනා ආශිතව කිමිදුම් කටයුතු කිරීමේ ප්‍රවීණයෙකු වන රුසියානු ජාතික වසීලි කලෂ්කිනොව්, ප්‍රවීණ කිමිදුම් ශිල්පියෙකු වන හික්කඩුවේ එම්.ජී ප්‍රියන්ත හා ගාල්ල පුරවිද්‍යා ඒකකයේ නිලධාරීන් එක්ව කරන ලද ගවේශනයකින් අනතුරුව මෙම ලිඳට පතුලක් ඇති බව තහවුරු කර ගන්නා ලදී.

.එම නිරීක්ශණ වලට අනුව ලිඳේ මීටර් 10ත් 20ත් අතර ගැඹුරේදී ජලය අපහැදිලිය..එයට හේතුව එම ස්තරයේ මඩ අංශු සහිත ස්භාවයයි.නමුත් මීටර් 20 සීමාව ට පසුව නැවතත් ජලයේ පැහැදිලි බව ක්‍රමයෙන් වෙල් මීටර් 25ක් පමණ යන විට ජලයේ ලවණතාවය ඉතා ඉහල වන අතර එය මුහුදු ජලයට සමාන වේ.මෙම සීමාවෙදී කරදිය හා මිරිදිය ස්ථර වෙන් වන සීමාව පැහැදිලිව දිස් වන අතර ජලයට වැටුනු ඇතැම් අපද්ර්ව්ය එම සීමාවෙ ස්ථාවරව පවතී.

මීටර් 40ක් පමණ යන විට පතුල හමු වේ.නමුත් එය ලිඳේ ගැඹුරුම ස්ථානය නොවේ.එහි දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ලිඳට වැටුනු අපද්ර්ව්ය හා කොලරොඩු වලින් පිරී පවතී. මෙම ලිඳ පිහිටා ඇත්තේ ලිඳේ මැද කොටස ගැඹුර අඩු වන ලෙසය.කෙසේ නමුත් ලිඳේ බටහිර මායිමේ ගැඹුර මීටර් 55ක් පමණ වන අතර එහි ජලයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 28ත්30ත් අතර වේ.එම මායිමේ බිත්තියේ මයොසීන යුගයට අයත් යැයි සැලකිය හැකි .කවච සහිත මුහුදු බෙල්ලන්ගේ පොසිල දැකගත හැක.